Publicystyka związkowa

Czy potrzebny i możliwy jest rozwój ROD na przykładzie Okręgu Zachodniopomorskiego ? - 16.01.2018

Wychodząc z encyklopedycznej definicji, przez rozwój należy rozumieć: „proces kierunkowych przemian, w którego toku obiekty przechodzą od form lub stanów prostszych, mniej doskonałych, do form lub stanów bardziej złożonych, doskonalszych pod określonym względem”. Tak rozumiane pojęcie rozwoju jest ściśle związane z pojęciem postępu.
Rozwój można rozpatrywać w stosunku do obiektów cząstkowych, a takim obiektem jest każdy pojedynczy rodzinny ogród działkowy lub rozpatrywać jako rozwój globalny zbiorów, a takimi są okręgi, a w szerszym kontekście całe stowarzyszenia ogrodowe PZD.
W takim też układzie należy konstruować programy rozwojowe.
Rozwój należy rozpatrywać w dwóch aspektach: ilościowym oraz jakościowym.
W pierwszym znaczeniu, należy mieć na uwadze wymierny przyrost ilościowy działek, ogrodów, powierzchni gruntów a także wymiernych wskaźników przyrostu infrastruktury.
W zakresie jakościowym, należy za rozwój uznać modernizację istniejącego stanu ogrodu, wynikającego z postępu technicznego i organizacyjnego.
Nas, jako jednostkę okręgową, interesuje głównie taki rozwój, który można ująć w program z określeniem w sposób mierzalny wskaźniki ilościowe i etapy rozwoju w określonych przedziałach czasowych.
Aby przygotować program, należy określić:
• Stan istniejący w różnych aspektach
• Potrzeby rozwojowe
• Zakładany cel programu
• Środki oraz metody osiągnięcia celu
W szczecińskim okręgu jako jednostce terenowej (zbiór) obecny stan posiadania obejmuje 169 ROD, znajdujących się w 32 miastach o łącznej powierzchni 2509 ha i 51 010 działek. Rozkład jest następujący:
• 43 % ogrodów i działek znajduje się w miastach do 50 tys. mieszkańców
• 6,5 % od 50-100 tys. mieszkańców
• 50,5 % powyżej 100 tys. mieszkańców.
Nie jest zbadana ilość większych gmin, gdzie nie ma w ogóle rodzinnych ogrodów działkowych i nie znane jest też zapotrzebowanie na działki w tych gminach.
Nasycenie ogrodami w przeliczeniu na 1 mieszkańca rozkłada się równomiernie zarówno w Szczecinie, jak też poza Szczecinem. Podobną sytuację mamy w rozkładzie pod względem ilości ogrodów w Szczecinie i poza Szczecinem.
Z tych przytoczonych danych można podjąć próbę określenia skali potrzeb, które nie są obecnie w pełni zaspokojone. Świadczą o tym sygnały o ilości chętnych i zainteresowanych posiadaniem działki w określonych miejscowościach.
Dotychczas nie opracowaliśmy ścisłego materiału, ani nie mamy wypracowanych narzędzi badawczych do uzyskania pełnej wiedzy na temat faktycznych potrzeb. Stąd w prognozach należy przyjąć szacunkowe wielkości.
Potrzeby obecne w układzie geograficznym są bardzo zróżnicowane. Obserwuje się duże zapotrzebowanie w miejscowościach nadmorskich, gdzie aby zaspokoić potrzeby należałoby pozyskiwać nowe tereny na organizację ogrodów działkowych.
Ogólne potrzeby Okręgu zostały oszacowane łącznie na 5 ogrodów o łącznej powierzchni 45 ha, głównie w miejscowościach: Międzyzdroje, Kamień Pomorski, Dziwnów oraz Szczecin.
Na wielkość potrzeb będą wpływały następujące czynniki:
* Częściowe likwidacje ogrodów, które w świetle obowiązujących przepisów mają szansę na odtworzenie ich w pełni ale ten proces nie zwiększa stanu posiadania, chyba, że przy okazji odtwarzania ogrodu uda się pozyskać dodatkowy teren na poszerzenie areału ponad wielkość terenu zamiennego. Przy tego typu odtworzeniach ogrodu, z reguły występuje rozwój jakościowy, w porównaniu z ogrodem likwidowanym
* Intensywna rozbudowa przestrzeni miejskiej, będzie rodzić potrzebę na ogrody przy dużych kompleksach osiedlowych, gdzie w porozumieniu z samorządem gmin lub deweloperem można znaleźć powierzchnie nadające się na utworzenie niewielkich ogrodów działkowych.
* Społeczne procesy socjologiczne, a głównie proces starzenia się społeczeństwa będzie rodzić dodatkowe potrzeby dla zapewnienia bazy wypoczynkowej. W tym względzie będą istnieć możliwości łączenia programów z programem rozwoju ROD.
* Duże zapotrzebowanie na bazę rekreacyjną będzie nadal generować potrzeby w terenach atrakcyjnych wypoczynkowo.
* Istotnym czynnikiem, poszerzającym potrzeby będzie również rozszerzanie funkcji społecznych obecnie istniejących ROD.
Celem programu rozwoju jest sprostanie tym potrzebom w postaci:
* tworzenia nowych ogrodów w miejscowościach ww.
* powiększanie istniejących ogrodów w porozumieniu z władzami samorządowymi
* zagospodarowanie rezerw, które w okręgu szczecińskim sięgają rzędu ponad 3000 wolnych działek.
Program rozwoju w skali makroekonomicznej powinien obejmować główne założenia polityki PZD z określeniem priorytetów trwałego i zrównoważonego rozwoju ROD w kraju.
Dobrze, że problematyka rozwoju została podjęta, co pozwoli na przygotowanie programu.
Założenia strategiczne oraz bilans potrzeb pozwoli na formułowanie wniosków do władz centralnych w sprawie tworzenia klimatu dla rozwoju ROD i prawnego zabezpieczenia możliwości korzystania z finansowych programów regionalnych i unijnych. Ponadto, w celu pewnego zagospodarowania rezerw, należałoby zliberalizować przepisy dotyczące przydziału działek, poza granice społeczności lokalnych. Taka polityka jest zbieżna z ogólną tendencją, że powinno być więcej zieleni, ogrodów i parków, a mniej parkingów.
Program rozwoju musi wybiegać w przyszłość, a nie wynikać tylko z zasady tu i teraz. Musi on obejmować cały kompleks przedsięwzięć uwzględniający stan sanitarny, utrzymanie czystości, bezpieczeństwo, ochronę środowiska, elektryfikację, nawodnienie i meliorację, domy działkowca, oznakowania, do czego należy wykorzystać materiały zebrane w powszechnym przeglądzie ogrodów i działek w roku 2016. Ogród musi być atrakcyjnym i zadbanym publicznym miejscem spotkań. Jest to dobro publiczne i powinien być ogólnie dostępny. W rozwoju należy przewidywać infrastrukturę taką jak place zabaw, ścieżki rowerowe, dogodność komunikacji. Jednym słowem ma to być przestrzeń publiczna dla poprawy warunków zdrowotnych, ograniczenia hałasu, ograniczania korzystania ze środków transportu, a to wymaga zainteresowania polityków.
Program generalny powinien być podstawą do opracowania wieloletnich programów okręgowych a te przełożone na programy poszczególnych ogrodów.
Pojawia się w związku z tym zwiększenie roli organów, a także kolegiów prezesów do współpracy z samorządami gmin i organizacjami pozarządowymi.
PZD posiada bogate doświadczenie w tworzeniu i organizacji ogrodów, co daje ogromną szansę, że ten rozwój będzie istniał, chociaż w mniejszym stopniu ilościowy, a głównie rozwój jakościowy.
Oprócz bariery możliwości pozyskiwania gruntów istnieje druga bariera - to ograniczoność środków finansowych, bez których nie można mówić o rozwoju. Upatrywać możliwości pozyskania środków należy:
* w porozumieniach z gminami w sprawie dotacji celowych
* szukania środków w regionalnych i krajowych funduszach
* z rekonstruowania systemu gromadzenia środków na odtworzenie majątku
* usankcjonowanie działalności gospodarczej
* samofinansowania się infrastruktury w nowo tworzonych ogrodach przez użytkowników.
Realizacja programu rozwoju wymaga otwarcia szerokiego frontu aktywizacji struktur związkowych.
Aby osiągnąć to ożywienie, należy wykorzystywać wszystkie dostępne narzędzia, jakimi są media związkowe, otwarte spotkania w rodzinnych ogrodach działkowych, otwarte szkolenia oraz media zewnętrzne, a zwłaszcza regionalne.
Odpowiadając na postawioną tezę, czy możliwy jest rozwój, należy dać odpowiedź twierdzącą, gdyż rozwój jest nie tylko możliwy ale i konieczny, jeżeli ogrody mają wypełnić stojącą przed nimi społeczną funkcję.
Odbywać się to ma w drodze inwestycji, modernizacji, remontów, innowacji i wykorzystywania posiadanych rezerw, w powiązaniu z innymi programami społecznymi.


Tadeusz Jarzębak
Prezes OZ PZD w Szczecinie

Powrót