Publicystyka związkowa

ROD a poziom życia mieszkańców miast i gmin - 04.12.2015

Rozwój ROD jako terenów zielonych ma istotny wpływ na poziom życia mieszkańców danego regionu. Taki wniosek nasuwa po przeanalizowaniu funkcji jakie pełnią ogrody działkowe w XXI wieku. Zwróćmy uwagę, że jednym z czynników determinujących wzrost jakości życia mieszkańców danego regionu jest możliwość zaspakajania swoich potrzeb oraz czynniki przyrodnicze w tym dostęp do terenów zielonych.

Obecnie przykłada się dużą wagę do ochrony przyrody i terenów zielonych. Wiele chorób dotykających ludzi wiąże się ze złym stanem środowiska przyrodniczego, w którym w wyniku działalności człowieka pojawiają się toksyny, będące przyczyną tych chorób. Czyste środowisko jest niezbędnym elementem przeciwdziałania deprywacji potrzeb ekologicznych. Wśród zaspakajanych potrzeb pojawiają się też te związane z rekreacją i wypoczynkiem. Dużo terenów zielonych, ich różnorodność, formy czyli ogrody działkowe dają człowiekowi możliwości spędzenia wolnego czasu. Za ich pomocą człowiek może odpocząć, zregenerować się psychicznie i fizycznie. Funkcjonowanie tych terenów zielonych wiąże się także z potrzebami społecznymi. Na ich  tle odbywa się działalność związana z edukacją czy wychowaniem.

W Polsce współczynnik urbanizacji, czyli procentowe ujęcie mieszkańców mieszkających w miastach, wynosi ok. 62 %. Liczba ludności miejskiej osiągnęła maksimum (24 mln) w 1997 roku i od tego czasu notowany jest statystycznie pewien regres, jednak w rzeczywistości procesy urbanizacji postępują w formie rozprzestrzeniania się miast poza ich granice administracyjne (proces suburbanizacji i proces urbanizacji wsi). Ponadto w Polsce wielkie miasta to ośrodki poprzemysłowe, kulturotwórcze i miejsce koncentracji różnego rodzaju usług. Co to oznacza dla zwykłego mieszkańca danego miasta? Oznacza tyle, że np. w jego sąsiedztwie powstają nowe budowle o charakterze usługowym czy handlowym, rozwija się infrastruktura, pojawiają się nowe osiedla mieszkaniowe. W ciągu lat miasta rozwijają się na tyle szybko, że obszary leżące kiedyś poza centrum miast, zamieniają się w obszary o zintensyfikowanej zabudowie. Wynika to z ciągłego rozprzestrzeniania się i rozwoju miasta. Dobry przykład stanowi aglomeracja województwa śląskiego, gdzie mamy duże skupisko dużych miast. Na tym terenie miasta rozwijały się intensywnie pomiędzy swoimi „ciasnymi” granicami.

Pozostaje jednak kwestia codziennego życia mieszkańca miasta i jego wypoczynku, bowiem w wyniku tego rozwoju, miejsc związanych z terenami zielonymi w pewnym sensie zaczyna brakować. W dzisiejszych czasach praktycznie dla każdego mieszkańca miasta istotny jest dostęp parków, zieleńców, bulwarów czy ogrodów działkowych. Niewątpliwe zachowanie terenów zielonych w miastach i działania ochronne na ich rzecz mają wielkie znaczenie dla ich mieszkańców. Wiąże się to z szeregiem funkcji jakie pełnią w swoim otoczeniu. Poza tym ma to ścisły związek z jakością życia mieszkańców miast. Wyobraźmy sobie miejsce gdzie nie ma żadnych roślin, drzew, ogólnie terenów gdzie człowiek miałby jakikolwiek kontakt z przyrodą. Zamiast tego widać fabryki, hale produkcyjne, budynki i unoszący się w powietrzu smog. W tak opisanym otoczeniu warunki życia człowieka wyglądaj marnie. W takim środowisku człowiek nie zaspokoi swoich potrzeb związanych z kontaktem z przyrodą, bowiem od zawsze jest on jej integralną częścią. Warunki bytowe w takim środowisku stoją na niskim poziomie, a istota zdrowego życia w takim miejscu stoi pod dużym znakiem zapytania.

PZD od lat kontynuuje swoją działalność społeczną i wychowawczą w ogrodach działkowych. Najlepszym tego przykładem są liczne inicjatywy organów PZD na rzecz najbardziej potrzebujących. Również władze miasta nie przechodzą obok takich spraw obojętnie i wspólnie z samorządem lokalnym Rodzinne Ogrody Działkowe organizują festyny czy zabawy np. dla dzieci. Ogród działkowy to także miejsce wielu imprez kulturalnych i integracyjnych. Najbardziej popularne to coroczne obchody „Dni Działkowca”. Struktury Związku współpracują również z placówkami i organizacjami o celach społecznych i wychowawczych. Tworzone są specjalne programy wspierające aktywność dzieci i młodzieży na terenie ROD, występują formy współpracy ze szkołami, udzielana jest materialna pomoc dla domów dziecka. Już w szkołach uczy się odpowiedniego traktowania środowiska przyrodniczego, szacunku zarówno do roślin jak i zwierząt. Działania wychowawcze i edukacyjne kreują w młodych ludziach odpowiednie postawy i systemy wartości, które później przestrzegane są w dorosłym życiu. Sama przyroda często wykorzystywana jest do celów edukacyjnych i wychowawczych, a ponadto wykorzystuje się ją przy działaniach związanych z funkcjonowaniem społeczeństwa w danym mieście czy obszarze. Zaliczyć tu należy także tworzenie się więzi społecznych, kontaktów czy zawiązywania znajomości, gdyż często ogrody działkowe są miejscem spotkań towarzyskich, rodzinnych itp. 

Ważną funkcją jaką można także wyszczególnić to funkcja estetyczna. Trudno sobie wyobrazić miasto bez żadnego parku, zieleńca, ogrodu czy pasa zieleni przy drogach komunikacyjnych. Zieleń kształtuje estetykę środowiska miejskiego i jego krajobrazu co nadaje mu niepowtarzalnego charakteru i wyglądu. Ponadto zieleń charakteryzuje się dużą zmiennością sezonową poprzez np. różne kolor i barwę liści w różnych porach roku, dzięki temu pojawia się różnorodność w strukturach miasta m.in. poprzez kontrast z miejską zabudową.

Dobrze zorganizowane i otwarte dla wszystkich tereny zielone w tym ogrody działkowe są kluczem do zwiększania atrakcyjności danego regionu oraz zapewnienia korzyści dla jego mieszkańców. Na skutek procesów przekształceń strukturalnych, rozwoju technologii informacyjnych oraz globalizacji, miasta zmuszone są do podejmowania innych działań w celu konkurowania z innymi miastami, po to by w oczach mieszkańców, a także inwestorów wypaść lepiej na tle konkurencji czyli innych miast. Jak wynika z szeregu badań prowadzonych nad tym zjawiskiem do tych czynników, które przyczyniają się do sukcesu miasta jest czyste i atrakcyjne środowisko. Miasta XXI wieku dążą do wysokiej jakość utrzymania życia miejskiego.

Ogrody działkowe to przede wszystkim działkowcy stanowiący co najmniej kilka procent mieszkańców danego miasta, a jeżeli doliczyć do tego ich rodziny to z ogrodów korzystają tysiące mieszkańców danego miasta. W całej Polsce jest to prawie 4 miliony obywateli. Poza tym dzisiaj Polski Związek Działkowców dąży do tego aby ogrody działkowe otwarły się na całe społeczeństwo lokalne by z tych terenów korzystali nie tylko działkowcy. Jest to ważne zadanie na miarę XXI wieku i temu będzie służył opracowywany obecnie w Krajowej Radzie PZD „Program rozwoju społecznego rodzinnych ogrodów działkowych”. Należy mieć na uwadze, że ogrody działkowe zaspakajają wiele istotnych potrzeb zarówno z punktu widzenia społecznego jak i przyrodniczego. Ten czynnik powoduje, że funkcjonowanie i rozwój ROD jako terenów zielonych idzie w parze ze wzrostem jakości życia mieszkańców miast i gmin.

 

Mateusz Macianty – St. inspektor ds. terenowo - prawnych 

OZ Śląski

Powrót