Rodzina
Zdrowie
Ekologia
Edukacja
Wypoczynek

Porady ogrodnicze

Relacja z warsztatów „Ogrody deszczowe” w ROD "Wisła" w Krakowie - 01.07.2021

W piękny słoneczny letni dzień spotkałam się z osobami zainteresowanymi ogrodnictwem, ogrodami deszczowymi, z działkowiczami – wszystkimi przemiłymi pasjonatami przyrody, którzy tego dnia przybyli na spotkanie i warsztaty dotyczące ogrodów deszczowych. Wymagająca publiczność z dużym zrozumieniem wysłuchała wykładu i wspólnie bardzo aktywnie posadziliśmy trzy panele ogrodu deszczowego zdążając na milisekundy przed burzą. Deszczowy czas spędziliśmy regenerując siły przy pizzy.

Nawiązując do odnowionego w tym dniu domku dla owadów starałam się przełamać złą opinię skorków oraz przybliżyć sylwetki wybranych owadów których spodziewam się w owadzim hotelu. Wspólna pogadanka w miłym kręgu pozwoliła przypomnieć sobie lub zapoznać z tym jak bardzo złożone i piękne są procesy zachodzące w przyrodzie, jak fascynujący jest cykl rozwojowy biedronki, złotooków, jakie piękne i pożyteczne mogą być bzygi i pszczoły samotne (i że nie wszystko co lata i bzyczy trzeba traktować klapką czy kapciem – chociaż komary zostały przegłosowane). Bioróżnorodność górą ;)

Jednak najważniejszym tematem tego dnia, który mam nadzieję skłonił do dalszych przemyśleń i działań były: ogrody deszczowe. Do dzieła:

Ogrody deszczowe to założenia zatrzymujące na dłużej wodę opadową. Poprzez swoje umiejscowienie, budowę i rośliny uczestniczą w odpowiedzialnym zarządzaniu zasobami wodami. Zależy nam na poszanowaniu zasobu wodnego gdyż bez słodkiej wody nie damy rady żyć a jedynie ok 3% całkowitej objętości wody na Ziemi to woda słodka. Każda kropla wody to cząstka wody krążąca w przyrodzie w cyklu hydrologicznym, jest ona tu od zawsze i stanowi część cennego zasobu wodnego.

Teoria: Ogród deszczowy to rodzaj budowli hydrotechnicznej, forma ogrodów wodnych i część zrównoważonego systemu odwadniającego.

Działanie: Ogrody deszczowe zbierają wodę deszczową, stopniowo oddając ją do ekosystemu, a możliwy nadmiar (już ograniczony) do kanalizacji burzowej. Gromadzą wodę opadową: która trafia do niego bezpośrednio oraz spływającą z powierzchni nieprzepuszczalnych: dachów, chodników, jezdni i podjazdów. Dzięki czemu chociaż część wody nie odpłynie do kanalizacji, a zatrzymana przez rośliny będzie stopniowo oddawana do atmosfery. W okresach bezdeszczowych, podnosi się wilgotność powietrza, poprawia mikroklimat. Poprzez zastosowanie odpowiedniej roślinności oraz warstw filtrujących podłoża, ogród deszczowy może wstępnie oczyścić wodę i wprowadzić ją do głębszych warstw gleby, a woda opadowa zostaje zatrzymana w krajobrazie. Przyjmuje się, że ogród deszczowy wchłania 30-40% wody więcej, niż trawnik o podobnych wymiarach.

Odpowiedzialne podejście do zarządzania wodami opadowymi uwzględniając adaptację miasta do zmian klimatu zakłada, że jak największa ilość wody powinna być retencjonowana – zatrzymana, przytrzymana w krajobrazie, a dopiero jej nadmiar – kierowany do sieci kanalizacji deszczowej. W tym uczestniczą obiekty małej retencji (zbiorniki, parki i skwery retencyjne, ogrody deszczowe, niecki trawiaste, muldy chłonne czy zielone dachy) naśladują naturę w gromadzeniu, oczyszczaniu i opóźnianiu spływu deszczówki.

Decydując się na budowę ogrodu deszczowego dobrze jest rozpocząć od stwierdzenia jakiego rodzaju gruntem dysponujemy w miejscu w którym taki ogród chcemy założyć. W tym celu wykonujemy odkrywkę miejscową, obserwujemy wykonany na głębokość około metra wykop szczególnie pod kątem jego przesiąkliwości dla wody. W gruncie słabo przepuszczalnym zakładać będziemy ogród deszczowy w typie mokrym, natomiast w gruncie przepuszczalnym (z którego woda szybko infiltruje czyli przenika w głąb) ogród deszczowy suchy.

Wielkość ogrodu deszczowego zależy od powierzchni, z której woda ma być odprowadzana, i zwykle zajmuje obszar 1/3 powierzchni, z której ta woda jest dostarczana (dach, chodnik, parking, taras). Sposób na oszacowanie wielkości: policzyć powierzchnię dachu odprowadzającego wodę oraz struktur utwardzonych (chodnika, podjazdu, parkingu) z których, dzięki odpowiednim spadkom, będzie spływać woda. Na każdy 1 m kwadratowy powierzchni nieprzepuszczalnej należy przewidzieć 30 dm (30 litrów) pojemności ogrodu deszczowego, np. na każde 100 metrów kwadratowych nawierzchni utwardzonej, należy przewidzieć 6 metrów kwadratowych powierzchni obiektu małej retencji o średniej głębokości 0,5 m.

Budowę ogrodu deszczowego możemy doskonale zrobić w trybie gospodarczym – samodzielnie lub zespołowo. Zaplanowane, obliczone, zatem przygotowujemy wykop np. zasilany wodą z rynny – jeśli to ogród deszczowy suchy zachowujemy odstęp od krawędzi elewacji/ fundamentu budynku do krawędzi niecki ogrodowej minimum 5 metrów. Ogród szczelny np. w uszczelnionej donicy możemy postawić pod rynną a nadmiar wody skierować do odpływu burzowego.

Przygotowujemy wykop/ donicę i materiały. Kolejno wsypujemy substrat porowaty o dużej pojemności wodnej np. keramzyt tłuczony lub grys chalcedonitowy (2-8 mm średnicy) na dno pojemnika/wykopu na wysokość około 5 cm. Na tej warstwie układamy rurę drenującą. Jeden jej koniec pozostaje zamknięty a drugi wychodzi na zewnątrz pojemnika/ wykopu i łączy się z odpływem burzowym/ zbiornikiem wodnym/ kolejnym nawadnianym elementem ogrodowym. Łączymy rurę drenująca (poziomą) z rurą przelewową (pionową) pod kątem prostym. Rura przelewowa powinna wystawać ok. 10 cm ponad poziom i być zabezpieczona przykrywką z kratką, żeby nie wpadły do niej liście lub inne zanieczyszczenia. Dosypujemy grysu chalcedonitowego lub keramzytu tłuczonego na dno tak, aby zasypać rurę drenującą, tworząc mniej więcej 15 cm warstwę obsypki. Następnie umieszczamy 10 cm czystego, płukanego piasku. I kolejno ok 40 cm podłoża – dobra będzie mieszanka piasku z ziemią ogrodniczą w proporcjach 4:1 (4 porcje piasku na 1 porcję ziemi ogrodniczej).

Teraz najprzyjemniejsze dla ogrodników i ogrodniczek: Sadzimy rośliny! Po zasadzeniu roślin należy wyłożyć ogród kilkoma dużymi i płaskimi kamieniami, zaczynając od miejsca, w którym woda spływa do ogrodu, tak by woda mogła łagodnie rozlewać się po nim. Przestrzenie między dużymi kamieniami można wyłożyć drobnym żwirem ozdobnym o frakcji ok 16 mm, omijając rośliny.

Dobra praktyka mówi aby 70% roślinności ogrodu deszczowego stanowiły rośliny hydrofitowe, które znoszą zalewanie i okresy suszy, mają też zdolność do przechwytywania, zatrzymywania i rozkładania szkodliwych substancji w kłączach lub korzeniach. Dobre będą tu rozmaite gatunki związane ze strefą bagienną obrzeży stawów i cieków wodnych, w ilości ok 6 średnich sztuk na 1 m.kw.

Przygotowałam trzy tematyczne zestawy roślin do zasadzenia w ogrodzie deszczowym: pierwsza rabata – zestaw klasyczny, druga – w stylu użytkowym, jadalnym i trzecia – pożyteczna dla owadów. Mój subiektywny dobór roślin przedstawia się następująco:

Rabata ogród deszczowy klasyczny

Carex muskingumensis „Ice Fountains’ - Odmiana turzycy muskegońskiej o liściach z wyraźnym jasnym środkiem, dobra jako roślina okrywowa na słoneczne i półcieniste, zdecydowanie wilgotne (lub nawet okresowo zalewane) obszary, do obsadzania, maskowania i umacniania brzegów stawów, oczek wodnych, strumieni a także jasnych i wilgotnych miejsc.

Filipendula ulmaria - wiązówka błotna - Duża bylina o walorach architektonicznych, wymaga miejsca mokrego lub co najmniej wilgotnego - w naturze najczęściej można ją spotkać na podmokłych łąkach (angielska nazwa to „Queen of the Meadow” - „królowa łąki”).

Iris pseudoacorus -Kosaciec żółty bardzo dobrze czuje się zarówno w wodzie jak i na stanowisku zaledwie wilgotnym - można go sadzić tam, gdzie występują wahania poziomu wody w stawie lub sadzawce, lub na pograniczu lądu i wody

Carex Flava – turzyca żółta -Kwiaty zebrane w kłosy. Kłos szczytowy męski, pojedynczy, długości 1-2 cm, siedzący lub na szypułce o długości do 2 cm. Kłosy żeńskie tuż pod kłosem męskim, skupione.

Lychnis flos cuculi - firletka poszarpana – w naturze częsta łąkach obok bodziszka, wiązówki, kaczeńców (w dużych ilościach ma właściwości zadarniające). Kwitnie różowymi kwiatami.

Ogród deszczowy użytkowy - do zjedzenia

Epilobium angustifolium - wierzbówka kiprzyca. Okazała bylina, prawdziwa ozdoba krajobrazu -obecna na skrajach lasów, leśnych polanach, w przydrożnych rowach. Entuzjaści przypisują jej wiele zalet medycznych i kulinarnych. Purpurowe kwiaty są atrakcyjnym pożytkiem dla pszczół. Jej angielska nazwa to „Fireweed” - chwast ognisty.

Mentha aquatica - mięta nadwodna

Cechuje ją niezwykła tolerancja na warunki, w jakich przychodzi jej rosnąć: może być nawet rośliną podwodną (głębokość prawie do 1m).

Polygonum bistorta - rdest wężownik

Bladoróżowe kwiaty utrzymywane pionowo na stosunkowo sztywnych łodyżkach, kwitnie bardzo obficie, uwielbiany przez pszczoły, jadalne wszystkie części rośliny.

Symphytum officinale - żywokost lekarski

Roślina okazała. Liście duże, szorstkie, ciemnozielone, kwiaty lila, rzadziej białe lub kremowe na wysokich, masywnych, wysokich nawet do 1m łodygach. Użytkowo stosowana zewnętrznie, liście spożywano do początków XX wieku także w Polsce (obecnie spożywany np. w Gruzji)

Valeriana officinalis - kozłek lekarski

Kłącze i korzeń są stosowane w ziołolecznictwie w leczeniu zaburzeń neurowegetatywnych, jako łagodny środek uspokajający oraz ułatwiający zasypianie

Białe kwiaty unoszą się ponad łąką na różnych wysokościach (jeśli roślina czuje się dobrze, sięgają około 1,5m).

Ogród deszczowy pożyteczny dla owadów

Eupatorium cannabinum - sadziec konopiasty

Olbrzymia bylina tworząca krzaczaste zarośla - najchętniej w miejscu słonecznym, żyznym i wilgotnym. Piękne różowe kwiatostany wabią motyle i pszczoły.

Lythrum salicaria - krwawnica pospolita różowa i biała ‘Elfen Spiele’

Rodzima bylina naturalnie występująca na mokrych łąkach. Karminowe kwiaty zebrane są w kłosach do 30 cm długości. Wabi pszczoły i motyle.

Symphytum officinale - żywokost lekarski. Daje pożytek dla pszczół, jest szczególnie lubiany przez trzmiele.

Filipendula rubra 'Venusta'- Wiązówka czerwona. Kwiaty ciekawie wybarwione, ciemnoróżowokarminowe, pachnące, zebrane w duże, rozgałęzione kwiatostany. W czasie kwitnienia, w VI-VII, kwiaty przyciągają motyle.

 

Korzyści jakie wnosi ogród deszczowy do środowiska i naszego życia:

- Poszanowanie dobra zasobu słodkiej wody

- Czasowe zatrzymanie wody w lokalnym środowisku

- Zwiększenie bioróżnorodności oraz dostępności potencjalnych siedlisk dla owadów i drobnych zwierząt

- Zazielenienie miejsc trudnych

- Uatrakcyjnienie miejsc niedostępnych dla klasycznych rabat

- Wprowadzenie do środowiska roślin zdolnych do fitoremediacji

- Zwiększenie lokalnej wilgotności powietrza i poprawa jego jakości

- Dodanie wartości estetycznej oraz edukacyjnej

- Zmniejszenie ilości wody odprowadzanej do kanalizacji burzowej (zmniejszenie kosztów)

- Przyjemność z tworzenia, obserwacji i opiekowania się ogrodem wielostronnie pożytecznym ;)

„Słowo końcowe” ode mnie: Woda jest jednym z głównych składników ciała człowieka, szacuje się, że stanowi około 60% masy ciała przeciętnej osoby dorosłej. W klimacie umiarkowanym człowiek może przeżyć bez wody od 4 do 7 dni w zależności od stanu zdrowia, wieku, płci i innych predyspozycji. Zatem dbajmy o wodę, o wspólne środowisko, o nasz habitat dla wspólnego dobra i wzajemnego szacunku.

 

Dziękuję:

-ROD Wisła: Zarządowi i Działkowcom https://www.facebook.com/rodwisla

-Kierownikowi biura panu Łukaszowi Woźniakowi

-Pizzeri Magillo https://magillo.pl/kontakt/

-Ogrodom Deszczowym https://www.facebook.com/search/top?q=ogrody%20deszczowe%20w%20krakowie

-Marszałek Województwa Małopolskiego pani Marcie Malec-Lech

-Inicjatywie Lokalnej

-wszystkim obecnym: pomocnikom, współpracującym, aktywnym

-uczestnikom

 

Tekst: Pani mgr inż.  Cecylia Ciechańska

Powrót

Copyright © 2024 Polski Związek Działkowców All rights reserved.