Rodzina
Zdrowie
Ekologia
Edukacja
Wypoczynek

Porady ogrodnicze

Czarny bez to nie tylko dom dla mszyc - 09.06.2020

Gdy mówimy: warto posadzić czarny bez na działce, wiele osób mów: nie, bo to siedlisko mszyc. Na wielu krzewach wiosną można zauważyć, zwłaszcza na młodych pędach, liczne ich kolonie. Ale bardzo łatwo można pozbyć się mszyc, po prostu zgniatając te szkodniki. A jeśli mamy wyższy od nas krzew, to zastosujmy rozcieńczony wyciąg z bzu czarnego abo wywar z łusek cebuli i mszyce zginą.

 Czarny bez wykazuje wiele właściwości prozdrowotnych: zwalcza gorączkę,  łagodzi kaszel i wzmacnia organizm. Najsilniejsze właściwości lecznicze mają kwiaty i owoce. A sezon na zbiór kwiatów bzu czarnego właśnie się rozpoczął.

 Baldachy zbieramy w suchy, słoneczny dzień. Muszą one być w pełni rozwinięte ale nie brązowe. Przeglądamy, czy nie ma w nich żadnych żyjątek i obieramy ze wszystkich drobnych pędów. Kwiaty rozkładamy np. na blaszce do pieczenia wyłożonej pergaminem i suszymy ale nie na pełnym słońcu. Po kilku dniach suszenia w mieszkaniu kwiaty dobrze przeschną. Można również suszyć je w piekarniku nagrzanym do 30 stopni Celsjusza (bez termoobiegu). Wysuszone kwiaty przekładamy do szczelnego i ciemnego pojemnika i wykorzystujemy w razie potrzeby.

 Ze świeżych kwiatów robimy sok, można też usmażyć całe baldachy w cieście naleśnikowym zrobionym na bazie cydru, wina musującego lub tradycyjnie, na wodzie. Pychotka!

 Kwiaty czarnego bzu zawierają dużo flawonoidów, kwasów fenolowych i organicznych, sterole, garbniki, triterpeny, sole mineralne i olejek. Substancje te  działają napotnie i przeciwgorączkowo, moczopędnie, uszczelniają ściany naczyń włosowatych, a także pomagają zwalczyć opryszczkę. Odwar z kwiatów ma działanie przeciwzapalne i można go stosować do płukania gardła i okładów przy zapaleniu spojówek.

 Czarny bez jest z natury trujący, ponieważ zawiera sambunigrynę - cyjanogenny glikozyd, który może prowadzić do zatruć. Ale zawierają go głównie niedojrzałe  owoce. Badania naukowców wykazały, że jeśli poddamy rozwinięte kwiaty i owoce obróbce termicznej, czarny bez jest bezpieczny.

Dla zdrowia:

Odwar z kwiatów czarnego bzu:

Łyżkę kwiatów (bez pędów) zalewamy szklanką zimnej wody i gotujemy na małym ogniu przez 5 minut. Odstawiamy na 15 minut, pod przykryciem i przecedzamy. Pijemy 2-3 razy dziennie po 1/3 szklanki, jako środek napotny, przeciwgorączkowy i moczopędny.

 Sok z kwiatów czarnego bzu:

40-50 w pełni rozwiniętych baldachów czyścimy: pędy wyrzucamy, a kwiaty zalewamy wrzącą wodą 1-1,2 l i odstawiamy na 24 godziny. Po tym czasie całość podgrzewamy, przecedzamy, a powstały płyn zagotowujemy z 0,6-1kg cukru i 2 łyżeczkami kwasku cytrynowego lub z sokiem z 5 cytryn. Gotujący się sok przelewamy do wyparzonych słoików lub butelek, zakręcamy i trzymamy pod kocem do wystygnięcia. Taki sok można dodać do herbaty lub rozcieńczyć z wodą i pić nie tylko w stanach przeziębienia.

 Na działce:

Z pędów bzu czarnego można zrobić wyciąg i podlewać nim grządki, aby pobudzić procesy glebowe. Można również zrobić gnojowicę i wlać ją do nor gryzoni. Do nor można również wkładać pędy z bzu czarnego. 

Bez czarny sadzimy dwa metry od granicy działki. Różne odmiany bzu uprawiamy na glebach żyznych, próchnicznych, o średniej wilgotności i pH 5,5-6,5. U odmian  o ciemnych liściach, na stanowiskach słonecznych liście są najciemniejsze, w półcieniu nabierają lekko zielony odcień. Odmiany pstre i te o jasnych liściach uprawiamy w półcieniu, żeby słonce ich nie przypiekło.

 Bez czarny (Sambucus nigra) forma wyjściowa dla odmian szczepionych, będzie rósł na każdej glebie, najlepiej na stanowisku słonecznym. Krzewu bzu uważane są za uciążliwy chwast, ale niesłusznie.

 Odmiany bzu czarnego:

- 'Variegata' – rośnie wolno, dorasta do 2-2,5 wysokości, liście są zielone, duże, do 30 cm długości, biało obrzeżone, po roztarciu silnie pachną. Zakwita w maju.

 - 'Eva' – rośnie wolno, dorasta do 2-2,5 wysokości, ma bardzo ozdobne, pierzaste, mocno powcinane, postrzępione, błyszczące, ciemnopurpurowe, liście, podobne do liści klonu palmowego. Kwiaty są różowe i pojawiają się na przełomie maja i czerwca.

 - 'Madonna' – rośnie wolniej niż inne odmiany, dorasta do 2-3 m wysokości, liście są duże, do 30 cm długości z brzegiem ząbkowanym, jasnozielonym z nieregularną, szeroką, białokremową obwódką, często zajmującą większą część, a nawet całą powierzchnię liścia. Roztarte liście wydzielają charakterystyczny ostry zapach. Zakwita w maju.

 - 'Pulverulenta' – o zwartym, gęstym, zaokrąglonym pokroju i wzniesionych pędach, rośnie wolno i dorasta do 2–3 m wysokości. Liście są delikatnie zielone z białymi plamami, które mogą zajmować większą część blaszki liściowej. Ta odmiana najlepiej rośnie w półcieniu. Kwitnie w czerwcu na biało.

 - 'Black Beauty' – liście i młode pędy są purpurowe, a kwiaty są różowe i pojawiają się końcem czerwca. Krzew dorasta do 3m wysokości, dobrze znosi cięcie.

 

 Jadwiga Brzozowska 

 OP PZD Rzeszów

Powrót

Copyright © 2024 Polski Związek Działkowców All rights reserved.