Kalendarium walki o ogrody działkowe - 05.06.2013
Kalendarium walki o ogrody działkowe
- 9.03.1949 r. – uchwalono ustawę o pracowniczych ogrodach działkowych, na mocy której rozwiązano wszystkie struktury, w tym Centralny Związek Ogrodów i Osiedli Działkowych. Ogrody wraz ze strukturami podporządkowano związkom zawodowym. Działkowcy nie mogli już mówić swoim głosem o swoich sprawach;
- 1956-1957 – tzw. „odwilż”. Rozwój organizacyjny struktur POD – powstają wojewódzkie zarządy POD i Krajowa Rada POD;
- 26.06.1980 r. – Krajowa Rada Pracowniczych Ogrodów Działkowych wybrała na Przewodniczącego mgr inż. Eugeniusza Kondrackiego – absolwenta Wydziału Ogrodnictwa SGGW w Warszawie, który w 1967 r. rozpoczął pracę w Krajowej Radzie POD na stanowisku instruktora ogrodniczego i przez 13 lat przeszedł przez wszystkie jej szczeble (kierownik biura, sekretarz KR). Rozpoczął się nowy okres dla ruchu ogrodnictwa działkowego w Polsce;
- 8.10.1980 r. – Krajowa Rada Pracowniczych Ogrodów Działkowych ogłosiła usamodzielnienie ruchu ogrodnictwa działkowego w Polsce i jego uniezależnienie od związków zawodowych;
- 6.05.1981 r. – uchwalono ustawę o pracowniczych ogrodach działkowych, na mocy której powołano Polski Związek Działkowców, a ruch działkowy w Polsce w pełni się usamodzielnił;
- 6.03.1982 r. – uchwalenie przez Radę Ministrów dwóch uchwał: nr 50 - w sprawie rozwoju ogrodnictwa działkowego do roku 1985 oraz nr 51 - w sprawie świadczeń zakładów pracy na rzecz pracowniczych ogrodów działkowych;
- 1981-1990 – rozwój ogrodów w Polsce. Na początku lat 80. poprzedniego stulecia w Polsce funkcjonowało 3 464 POD, w których było 614 268 działek na powierzchni 29 102 ha, a na działki oczekiwało około 700 000 rodzin. Do 1990 r. dzięki prowadzonym przez Związek wzmożonym działaniom zapewniono w nowych ogrodach działki dla ponad 350 000 rodzin. A już w dniu 31 grudnia 1990 r. w Polsce było 5 225 POD na powierzchni 43 758 ha, w których użytkowało działki 970 436 rodzin;
- 27.07.1990 r. – grupa 17 posłów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego złożyła w Sejmie projekt ustawy o likwidacji pracowniczych ogrodów działkowych. Społeczny protest i zaangażowanie mediów na nieznaną dotąd skalę spowodowało, że Kancelaria Sejmu w piśmie z dnia
14 września 1990 r. poinformowała Krajową Radę PZD, że 16 posłów wnioskodawców (z 17 podpisanych pod projektem) wycofało swoje poparcie dla projektu, w związku z tym nie będzie on przedmiotem procedury legislacyjnej;
- 23.06.1995 r. – uchwalano ustawę o zmianie ustawy o pracowniczych ogrodach działkowych z dnia 6 maja 1981 r. W oparciu o ustawę o POD,
a w szczególności o jej nowelę, PZD przejął w użytkowanie wieczyste ponad 63 % gruntów ogrodów. Na podstawie zawartych umów notarialnych PZD przejął i ujawnił w księgach wieczystych prawo użytkowania wieczystego do gruntów o łącznym obszarze 27 246 ha, na którym funkcjonuje 598 000 działek;
- 20.02.2002 r. – wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który uznał
za niekonstytucyjny zapis ustawy o zmianie ustawy o pracowniczych ogrodach działkowych, który dawał Związkowi prawo domagania się ustanowienia na jego rzecz nieodpłatnego prawa użytkowania wieczystego gruntów ROD. Proces przekazywania Związkowi przez gminy gruntów ROD został ograniczony;
- · 8.05.2003 r. – w wyniku intensywnych działań całego Związku Parlament przywrócił – z mocą wsteczną - działkowcom i ogrodom zwolnienia podatkowe na podstawie ustawy z dnia 8 maja 2003 r. o zmianie ustawy
o pracowniczych ogrodach działkowych, ustawy o podatku rolnym oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych;
- 8.07.2005 r. – uchwalono ustawę o rodzinnych ogrodach działkowych. Jest to jeden z najważniejszych sukcesów w historii Związku;
- 15.11.2008 r. – z niejasnych przyczyn i bez jakichkolwiek konsultacji z PZD Parlament uchylił regulację, która nadzór nad PZD powierzyła Ministrowi Środowiska. Obecnie jest to wykorzystywane przeciwko Związkowi i ustawie o ROD jako zarzut o rzekomym oderwaniu PZD spod nadzoru publicznego;
- 9.12.2008 r. – rozprawa przed TK w sprawie wniosku Rady Miejskiej Wrocławia o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP zapisów ustawy
o ROD. TK orzekł o niezgodności art. 10 oraz art. 17 ust. 3 w związku z ust. 2 ustawy o ROD. Zakwestionowany art. 10 odnosi się do kwestii przekazywania gruntów publicznych (stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego) na potrzeby urządzenia nowych rodzinnych ogrodów działkowych. Przepis ten nie został podważony w całości, lecz tylko w zakresie odnoszącym się do gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego. W stosunku do art. 17 ust. 3 Trybunał stwierdził, iż jest on niezgodny z Konstytucją, ale tylko w zakresie, w jakim uzależnia on likwidację ogrodu na cel publiczny od zgody PZD;
- 2009 r. – Najwyższa Izba Kontroli rozpoczęła kontrolę dużych miast. Oficjalny przedmiot kontroli dotyczył wywiązywania się przez gminy z obowiązków wobec ROD. W praktyce jednak NIK przeprowadził lustrację i kontrolę Związku i ROD;
- 2009 r. – Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych przeprowadził dwie kontrole w OZ Mazowieckim i Krajowej Radzie w związku ze sprawą sądową. Deweloper postanowił pozwać działkowców z ROD celem ich wyeksmitowania z zajmowanych działek. Żądał przed sądem przekazania nazwisk i adresów tych działkowców. Sąd przyznał rację PZD, który stanowczo odmówił, gdyż byłoby to naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych. Deweloper poskarżył się więc GIODO, który nakazał udostępnienie tych danych. Związek wygrał sprawę przed sądem i ich nie udostępnił;
- 14.07.2009 r. – odbył się I Kongres PZD, który walnie przyczynił się do tego, że już dwa dni po jego obradach Sejm odrzucił w pierwszym czytaniu projekt ustawy o ogrodach działkowych, który fałszywie mamił działkowców hasłami „uwłaszczenia”. Była to manifestacja jedności i zaangażowania społeczności działkowej w obronie ustawy o ROD, z którą środowisko działkowców się utożsamia i której broni;
- 18.01.2010 r. – Rzecznik Praw Obywatelskich publicznie zwrócił się do Ministra Infrastruktury w sprawie braku nadzoru nad PZD. Odbyło się to w ramach korespondencji pomiędzy RPO, Ministrem Infrastruktury oraz Prezydentem m.st. Warszawy. Wyjaśnienie tej kwestii stało się okazją do wysunięcia szeregu zarzutów wobec PZD. RPO powoływał się na kilkanaście skarg, dotyczących głównie zastrzeżeń co do odbywania walnych zebrań ROD w II terminie. Krajowa Rada PZD opublikowała artykuł polemiczny, w którym wyjaśniła tę kwestię i przypomniała, że podobny mechanizm przewidziany jest w statucie PCK, zatwierdzonym przez Radę Ministrów. Zapisy o II terminie obowiązują od zarania ruchu działkowego, a statut PZD został zaakceptowany przez sąd powszechny, który dokonał rejestracji PZD w KRS;
- 22.02.2010 r. – wniosek I Prezesa Sądu Najwyższego Lecha Gardockiego
do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP zapisów art. 10, art. 14 ust. 1 i 2, art. 15 ust. 2, art. 30, art. 31 ust. 1-3 i 4 ustawy o ROD;
- 25.03.2010 r. – stanowisko Prezydium KR PZD, w którym wykazano, że skoro uchylono art. 38 ustawy o ROD, to w kwestii nadzoru nad działalnością PZD stosuje się przepisy ustawy – Prawo o stowarzyszeniach. Organem sprawującym nadzór nad PZD, jako ogólnokrajową organizacją społeczną, jest więc starosta właściwy ze względu na siedzibę Związku, a zatem Prezydent m. st. Warszawy. Natomiast organami nadzorującymi jednostki terenowe PZD (okręgi) są starostowie właściwi ze względu na siedziby tych jednostek, czyli zazwyczaj prezydenci odpowiednich miast na prawach powiatu. Ustawa ta nie obejmuje nadzorem ROD, którym ustawodawca nie nadał statusu jednostek terenowych PZD, ale podstawowych jednostek organizacyjnych Związku. W konsekwencji sprawy dotyczące ogrodów powinny być załatwiane za pośrednictwem odpowiedniego okręgowego zarządu;
- 6.09.2010 r. – I Prezes Sądu Najwyższego rozszerza zakres swojego wniosku i wnosi o orzeczenie niezgodności całej ustawy o ROD
z Konstytucją RP;
- 15.11.2010 r. – NIK publikuje raport z kontroli dotyczącej wywiązywania się gmin z obowiązków wobec ROD. Z raportu wyłonił się wykrzywiony obraz ROD. Winą obarczono Związek i ustawę o ROD. NIK nie dostrzegł większej winy po stronie gmin, mimo że kontrola to właśnie ich dotyczyła. Oceniono 5 tys. ROD na podstawie wyrywkowych i wyjątkowych sytuacji. Pominięto fakt, iż Związek nie posiada kompetencji, by przeciwdziałać stwierdzonym naruszeniom, a interwencje u właściwych instytucji publicznych wielokrotnie pozostawały bez echa. Krajowa Rada PZD opracowała analizę raportu, w którym wykazała oczywiste nieścisłości, a wręcz manipulacje, służące jako pretekst do ataku na ustawę o ROD i Związek;
- 15.12.2010 r. – obradowała sejmowa Komisja Kontroli Państwowej w sprawie raportu NIK-u. Obrady wywołały duże zainteresowanie wśród posłów również spoza Komisji. Posłowie bardzo krytycznie odnieśli się do raportu. W posiedzeniu uczestniczył Prezes PZD – Pan Eugeniusz Kondracki, który przywołał wszystkie zastrzeżenia zawarte w analizie raportu sporządzonego przez Krajową Radę PZD i negatywnie ocenił raport NIK-u. Komisja sejmowa ograniczyła się do przyjęcia do wiadomości raportu NIK-u;
- 3.02.2011 r. – obradowała sejmowa Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, w której uczestniczył Prezes PZD – Pan Eugeniusz Kondracki. Wiceprezes NIK Marek Zająkała podczas posiedzenia Komisji publicznie przeprosił Związek za opublikowane w komunikacie NIK-u słowa o bałaganie w ogrodach oraz za wyniki kontroli, które nie odpowiadają rzeczywistości. Przyznał, że skala zjawisk negatywnych jest niewielka. Jednak nie uwzględnił wniosku o wycofanie raportu. Komisja sejmowa przyjęła do wiadomości raportu NIK-u. Raport ten więc nadal pozostaje w publicznym obiegu i fałszywie świadczy o ogrodach, Związku i ustawie o ROD;
- 22.09.2011 r. – odbył się II Kongres PZD, dla zwołania którego przesłanką było zagrożenie dla praw działkowców oraz istnienia ogrodów działkowych
w Polsce, wynikające z zaskarżenia przez I Prezesa Sądu Najwyższego
do Trybunału Konstytucyjnego całej ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych. W Kongresie wzięło udział ponad 4 tys. delegatów z ROD, a także delegacje zagraniczne. W Kongresie uczestniczył Przewodniczący Międzynarodowego Biura Ogrodów Działkowych i Rodzinnych z siedzibą w Luksemburgu oraz przedstawiciele Związku Działkowców z Anglii, Szwecji, Niemiec i Słowacji. Uczestnikami byli także posłowie, ministrowie i samorządowcy na czele z ówczesnym Wicepremierem Waldemarem Pawlakiem. Kongres przyjął wiele stanowisk, w których wyraził swój stosunek do ataku na ustawę o ROD i wniosków I Prezesa SN;
- 28.06.2012 r. – Trybunał Konstytucyjny rozpoznał w pełnym składzie wniosek I Prezesa Sądu Najwyższego o zbadanie zgodności ze wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi całej ustawy o ROD;
- 11.07.2012 r. – ogłoszenie wyroku. TK orzekł o niezgodności z Konstytucją RP większości art. ustawy o ROD, które mają kluczowe znaczenie dla działkowców, ogrodów i Związku. Sędziowie nie byli jednogłośni. Dwóch sędziów TK zgłosiło bowiem zdania odrębne;
- 6.10.2012 r. – Nadzwyczajny X Krajowy Zjazd Delegatów PZD przyjął projekt ustawy o ROD oraz zobowiązał wszystkie jednostki organizacyjne PZD do udzielenia komitetowi inicjatywy obywatelskiej projektu ustawy o ROD wszelkiej pomocy w działaniach koniecznych do wprowadzenia projektu pod obrady Sejmu;
- 5.11.2012 r. – podpisanie przez Marszałek Sejmu RP postanowienia o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Projektu Ustawy o Rodzinnych Ogrodach Działkowych;
- 5.02.2013 r. – złożenie w Sejmie projektu obywatelskiego wraz z 924 801 podpisami;
- 17.04.2013 r. – I czytanie obywatelskiego projektu ustawy o ROD
i 4 projektów poselskich;
- 19.04.2013 r. – głosowanie w Sejmie w sprawie skierowania do dalszego procedowania obywatelskiego projektu ustawy o ROD . Większość sejmowa zagłosowała za skierowaniem projektu do dalszych prac w Komisjach
- Infrastruktury oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej
z zaleceniem zasięgnięcia opinii Komisji Skarbu Państwa i Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Następnie odbyło się głosowanie
w sprawie projektów poselskich autorstwa Solidarnej Polski, Sojuszu Lewicy Demokratycznej oraz Platformy Obywatelskiej. Większość sejmowa zadecydowała o tym, że projekty te będą dalej procedowane
w tych samych komisjach, co projekt obywatelski;
- 9.05.2013 r. – odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, gdzie podjęto decyzję o utworzeniu 15-osobowej Podkomisji nadzwyczajnej, która zajmie się przygotowaniem nowej ustawy o ogrodach działkowych;
- 22.05.2013 r. – podczas posiedzenia Komisji Skarbu Państwa zaopiniowano pozytywnie wszystkie projekty ustaw o ogrodach działkowych.
Jednocześnie przypominamy, iż w numerze pierwszym „Zielonej Rzeczpospolitej” wymienione zostały ustawy, które Związek na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat wywalczył dla działkowców i ogrodów, i które zabezpieczają właściwie ich prawa.
Aneta Bałon
Powrót