Wydarzenia

Powodzie w Ogrodach - 30.03.2012

     Wiele rodzinnych ogrodów działkowych zlokalizowanych jest w pobliżu rzek i jezior. Z jednej strony takie lokalizacje sprzyjają lepszemu wypoczynkowi na łonie natury. Jednak z drugiej strony bezpośrednie sąsiedztwo cieków wodnych powoduje, ze tereny te są bardziej narażone na niebezpieczeństwo wystąpienia powodzi. Powyższe potwierdziło się w trakcie powodzi, które wielokrotnie wystąpiły w ostatnich latach w różnych regionach naszego kraju i nie ominęły również terenów, na których zlokalizowane są ogrody działkowe. PZD i działkowcy musieli ponieść trud, usuwając skutki powodzi i przywracając tereny ogrodów do normalnego funkcjonowania.

W lipcu 1997 roku długotrwałe i intensywne opady deszczu, szczególnie na południu kraju spowodowały klęskę powodzi, która swym zasięgiem objęła 422 ROD o łącznej powierzchni 2416 ha i 53 950 działek. Zniszczeniu uległy ogrodzenia, drogi, ujęcia wody i wodociągi, sieć energetyczna, domy działkowca, budynki gospodarcze, uprawy na działkach, altany i urządzenia będące własnością działkowców. Łącznie szkody w majątku Związku wyniosły 16 726 000 zł, natomiast straty działkowców w majątku, uprawach i nasadzeniach wyniosły 177 000 000 zł.

Krajowa Rada PZD jeszcze w miesiącu lipcu 1997 r. podjęła wielokierunkowe działania dla pozyskania niezbędnych środków finansowych na odtworzenie ogrodów. Wystosowała apel do działkowców, zarządów ogrodów i okręgowych zarządów PZD o udzielenie pomocy finansowej i rzeczowej działkowcom i ogrodom dotkniętym klęską powodzi. Utworzone zostało specjalne konto bankowe „Działkowcy Działkowcom – Powodzianom”, na które Krajowa Rada PZD przekazała w pierwszej kolejności 100 000 zł.

Jednocześnie, dzięki staraniom Krajowej Rady PZD ogrody działkowe zostały potraktowane przez organy władzy państwowej jako części gospodarstwa domowego, co przyczyniło się do objęcia działkowców pomocą rządową. Efektem tych zabiegów było przyznanie Związkowi, przez Pełnomocnika Rządu ds. usuwania skutków powodzi dotacji z budżetu Państwa w kwocie 6 600 000 zł, na odtworzenie zniszczonej infrastruktury ogrodów.

Zdając sobie sprawę, iż ta pomoc będzie niewystarczająca, Krajowa Rada PZD ustaliła tryb i zasady przyznawania dotacji poszkodowanym ogrodom tak, aby zapewnić zasadne i efektywne wydatkowanie środków. Decyzją Prezesa Związku powołano zespół roboczy, który analizował składane wnioski o dotacje, a następnie kierował je wraz z opinią na posiedzenia Prezydium KR PZD, celem przyznania dotacji.

Pełna kwota zgromadzonych środków wraz z dotacją rządową oraz odsetkami wyniosła 7 118 600 zł i wykorzystana została na realizację 617 zadań w zakresie odbudowy i remontów urządzeń ogrodowych na terenie 322 ROD. Wszystkie dotacje zostały celowo wykorzystane oraz w pełni i prawidłowo rozliczone, co potwierdziły również organy administracji państwowej kontrolujące to zagadnienie.

Tylko ogromne zaangażowanie Związku i troska o działkowców i ogrody umożliwiły odbudowanie zniszczonej infrastruktury i przywrócenie ogrodów działkowych do prawidłowego funkcjonowania. Przyjęty przez Związek system udzielania wparcia finansowego, realizacji zadań i ich rozliczania pozostał bez zarzutu.

W kolejnych latach – mimo, iż zdarzały się powodzie w różnych regionach kraju  – działkowcy i rodzinne ogrody działkowe mogły liczyć juz tylko na Związek, który wielokrotnie udzielał pomocy w odbudowywaniu infrastruktury ogrodowej. Taka sytuacja wystąpiła m.in. w 2000r., 2001 oraz w 2009r.

W 2010 roku ponownie doszło do tragicznej w skutkach powodzi, która spowodowała wiele strat w rodzinnych ogrodach działkowych. Setki ogrodów i tysiące działek znalazło się pod wodą. PZD na bieżąco zbierał informacje dotyczące rozmiaru strat, oraz podejmował szereg działań zmierzających do przywrócenia ogrodów do życia.

Ogółem ucierpiało 567 ROD, położonych na terenie 21 okręgowych zarządów PZD o łącznej powierzchni 2 602,91 ha i 67 770 działek. Oszacowano także straty w infrastrukturze ROD na łączną kwotę ponad
6 000 000 zł.  

Związek – tak jak w latach poprzednich – niezwłocznie podjął szereg działań umożliwiających udzielenie poszkodowanym ogrodom pomocy tj.:

• Prezydium KR PZD przyjęło Stanowisko o specjalnym traktowaniu ROD dotkniętych powodzią w zakresie udzielania pożyczek z Funduszu Samopomocowego, w którym postanowiło, że ROD dotkniętym powodzią będzie przysługiwało pierwszeństwo w uzyskaniu pożyczki;
• dotacje dla ROD zniszczonych powodzią były udzielane według uproszczonej procedury. Uproszczona forma to przede wszystkim możliwość ubiegania się o dotację przez zarząd ROD bez wymaganej w normalnych warunkach uchwały walnego zebrania w tej sprawie.
• Prezydium KR PZD sprecyzowało działania okręgowych zarządów, dotyczące oceny sytuacji powodziowej, określenia rodzaju infrastruktury wymagającej naprawy lub odtworzenia, określenia potrzeb w zakresie rekultywacji gruntów, współpracy z Okręgowymi Stacjami Chemiczno-Rolniczymi w zakresie badania gleby, a także szereg innych priorytetowych działań mających na celu usuwanie skutków powodzi.
• Prezydium KR PZD utworzyło odrębne konto bankowe pod nazwą „Powódź 2010”. Środki zgromadzone na powyższym koncie są w dalszym ciągu przeznaczane na pomoc dla rodzinnych ogrodów działkowych, które ucierpiały w powodzi.
• Prezydium KR PZD wystosowało Apel do okręgowych zarządów PZD, zarządów ROD i działkowców, w którym zwróciło się o pomoc i przekazywanie środków na rzecz ogrodów dotkniętych powodzią na specjalnie utworzone w tym celu konto bankowe. Apel ten spotkał się z pełnym poparciem działkowców z całego kraju. Łącznie do dnia 30 czerwca 2011r. na koncie zgromadzono 5 827 673,18 zł. Wpłat dokonały: Krajowa Rada PZD – 1 500 000,00 zł, wydawnictwo „działkowiec” – 1 581 140,72 zł, okręgowe zarządy PZD – 2 284 000,00 zł, 1 127 ROD – 455 946,63 zł, oraz indywidualni działkowcy – 6 585,83 zł.
• okręgowe zarządy PZD zostały zobowiązane przez Prezydium KR PZD do określenia puli środków finansowych z Funduszu Rozwoju ROD, Funduszu Oświatowego oraz budżetu, będących w dyspozycji okręgowych zarządów PZD, które miały być przeznaczane na dotacje powodziowe. Zgodnie z powyższym zobowiązaniem, okręgowe zarządy PZD przeznaczyły łącznie na ten cel sumę w wysokości 2 729 268,00 zł. Z powyższych środków finansowych okręgowe zarządy PZD od lipca 2010 roku rozpoczęły przyznawanie pomocy finansowej na usuwanie skutków powodzi. Przeznaczone zostały zarówno na zniszczoną infrastrukturę w ROD, jak i na wapno, badanie gleby, a także nasiona poplonowe dla poszkodowanych ROD.
• Krajowa Rada PZD wystąpiła do Prezesa Rady Ministrów, Ministra Środowiska, Ministra Infrastruktury i Ministra Rolnictwa o udzielenie pomocy finansowej i rzeczowej dla ROD poszkodowanych w powodzi. Udało się jedynie uzyskać zgodę Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na bezpłatne wykonanie podstawowych badań gleby przez okręgowe stacje chemiczno – rolnicze, które objęły takie parametry jak: pH, zasolenie, azot w formie azotanowej, fosfor, potas, wapń, magnez oraz chlorki. Natomiast badania na zawartość metali ciężkich większość okręgowych zarządów PZD sfinansowało samodzielnie.
• Krajowa Rada PZD wydała broszurę pt.  ”Jak pomóc działkowcom po powodzi” autorstwa dr Zbigniewa Jarosza z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, która została przekazana bezpłatnie okręgowym zarządom PZD, na terenie których wystąpiła powódź, celem przekazania zarządom ROD. Broszura zawierała wiele cennych wskazówek dotyczących prac, jakie należy wykonać  po ustąpieniu wody z ogrodów, prac porządkowych, dezynfekcji skażonych przedmiotów i sprzętów, badań stopnia skażenia chemicznego gleb, zabiegów rekultywacyjnych i uprawowych, mających na celu przywrócenie równowagi biologicznej w glebie.

Równie dynamiczne i aktywne działania zostały podjęte przez okręgowe zarządy PZD. Do najważniejszych zadań OZ PZD należała m.in.:

•  bieżąca współpraca ze sztabami kryzysowymi, Strażą Miejską, władzami miast, gdzie podejmowane były wszystkie decyzje związane z akcją powodziową;
•  wystąpienia do samorządów w sprawie bezpłatnego wywozu odpadów;
•  podejmowanie rozmów w sprawie przyznania bezpłatnego wapna dla działkowców, w celu odkażania terenów;
•  organizacja spotkań z prezesami ROD, zarządami ROD i działkowcami w sprawie omówienia kwestii wywozu śmieci z terenów zalanych, oszacowania szkód, udzielanie wsparcia merytorycznego i fachowego w zakresie przywracania warunków agrotechnicznych gleby i wyeliminowania skutków skażenia gleby;
• wystąpienia do władz samorządów terytorialnych, burmistrzów, marszałków województw, prezydentów miast – w celu podjęcia działań interwencyjnych w sprawie odprowadzania wody z zalanych terenów, pokrycia kosztów wapna oraz o udzielenie pomocy rzeczowej i finansowej na odbudowę infrastruktury technicznej;
•  wystąpienia do Okręgowych Stacji Chemiczno – Rolniczych, Wydziałów Ochrony Środowiska i Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych, w sprawie udzielenia pomocy w zakresie rekultywacji gleby i pokrycia kosztów badania gleby a także badania gleby na zawartość metali ciężkich;
•  udzielanie pomocy ogrodom w zakresie sfinansowania zakupu nasion.

Działania te były podejmowane również na szczeblu zarządów ROD i samych działkowców, którzy bezpośrednio ucierpieli w powodzi. Ich aktywność nie przejawiała się tylko poprzez porządkowanie zalanych terenów, ale także poprzez kierowanie licznych wystąpień do władz lokalnych o udzielanie pomocy rzeczowej i finansowej poszkodowanym ogrodom.

Szczególną rolę w powyższej kwestii mają zarządy ROD, gdyż to właśnie one pierwsze sygnalizują, gdzie wystąpiła powódź i jakie straty wyrządziła. To komisje powołane przez zarządy ROD inwentaryzują zniszczoną infrastrukturę, szukają pomocy na zewnątrz, organizują prace na terenie rodzinnych ogrodów działkowych i na działkach, a w konsekwencji, we współpracy z działkowcami, usuwają skutki powodzi. Bez tak dużego zaangażowania zarządów ROD i samych działkowców, odbudowa ogrodów działkowych nie byłaby możliwa.

Zarówno okręgowe zarządy PZD, jak i zarządy ROD wykazały aktywność w zakresie przywracania ogrodów do normalnego funkcjonowania. Duży wpływ na ich skuteczność miała postawa jednostek samorządów terytorialnych. W wielu przypadkach władze samorządowe w pierwszej kolejności udzielały pomocy osobom, które na skutek powodzi doznały strat w gospodarstwach domowych. Natomiast w nielicznych tylko sytuacjach, samorządy dostrzegały problemy rodzin działkowych i udzielały ogrodom pomocy, poprzez finansowanie wywozu odpadów z ogrodów powodziowych, dostarczanie wapna niezbędnego do odkażania gleby, bezpłatne przeprowadzanie badań gleby, czy dostarczanie środków chemicznych przeznaczanych do odkażania wody w studniach.

Związek, mając świadomość, iż usuwanie skutków po powodzi, która wystąpiła w 2010 roku, jest procesem mogącym trwać wiele miesięcy, rozszerzył zakres obowiązywania przepisów PZD dotyczących powodzi w 2010 roku, na powódź, która miała miejsce w 2011 roku jak i na ewentualne powodzie w latach następnych, czy też podtopienia z uwagi na ciągle występujący wysoki poziom wód gruntowych.

Ogółem w 2010 i 2011 roku Prezydium KR PZD przyznało 172 dotacje powodziowe dla 139 ROD na kwotę 1 821 326 zł i nadal rozpatrywane są kolejne przypadki.

Klęski powodzi, które wystąpiły na przestrzeni lat spowodowały poważne straty w infrastrukturze rodzinnych ogrodów działkowych. Jednak działania podjęte przez Związek sprawiły, iż większość ogrodów działkowych została przywrócona do życia i dziś funkcjonuje normalnie. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie determinacja Związku, sprawność jego struktur, a także poparcie działkowców dla działań podejmowanych przez Związek.

O ile w przypadku powodzi w 1997 roku, działkowcy mogli liczyć także na pomoc rządową, o tyle następne powodzie, które występowały w ostatnich kilku latach ukazują, że nikt z organów władzy publicznej, czy też struktur politycznych nie interesuje się losem działkowców, którzy w dużej mierze stanowią ludzi starszych, bezrobotnych, czy młodych rodziców na dorobku. Gdyby działkowcy mieli liczyć wyłącznie na pomoc rządu, czy samorządów, wszystkie ogrody, które ucierpiały w powodzi uległyby całkowitej degradacji. Kto bowiem udzieliłby działowcom tak wszechstronnej i fachowej pomocy ? Kto zadbałby o szybkie przywrócenie ogrodów do stanu, który umożliwia ich użytkowanie ? Kto wreszcie udzieliłby wsparcia finansowego na odbudowę infrastruktury technicznej ? Ostatnie lata pokazują, kto w rzeczywistości myśli o rodzinnych ogrodach działkowych w Polsce i samych działkowcach.

WGG

Agnieszka Rudawska

Powrót