Bieżące wydarzenia

Nowelizacja ustawy o POD w 1995 r. - 30.03.2012

Ustawodawca powołując do życia samorząd terytorialny i jego podstawową jednostkę – gminy zadbał również i słusznie, o wyposażenie tego samorządu w majątek. Podstawą nabycia przez gminy mienia była ustawa komunalizacyjna z 1990 r., na podstawie której skomunalizowano mienie państwowe pozostające dotychczas w dyspozycji rad narodowych i innych jednostek organizacyjnych. Do czasu wejścia w życie tej ustawy grunty pracowniczych ogrodów działkowych były własnością Państwa. Jednak ustawa komunalizacyjna potraktowała grunty ogrodów w sposób szczególny, a mianowicie jako jeden z niewielu wyjątków, grunty na których znajdowały się pracownicze ogrody działkowe przechodziły na własność gmin z mocy prawa. A więc gminy stawały się właścicielem gruntu, gdy na jego terenie istniał pracowniczy ogrodów działkowy w rozumieniu ustawy o POD. Z samej komunalizacji nie powinno w zasadzie nic wynikać dla samych działkowców, ani ogrodów. Dotychczas właścicielem gruntu był Skarb Państwa, a teraz samorząd terytorialny. Jednak życie pokazało, że w niektórych gminach opacznie zrozumiano słowo właściciel w odniesieniu do gminy i zaczęły się kłopoty. Niektóre samorządy poczuły się niczym nie ograniczonym właścicielem gruntów ogrodów i nagle Związek i działkowcy, zostali uwikłani w procesy sądowe i postępowania administracyjne. Okazało się bowiem, że cały ogród wraz z majątkiem indywidualnym działkowców i majątkiem Związku został przez gminę wniesiony jako aport do spółki prawa handlowego (przedsiębiorstwo komunalne), na innym ogrodzie, o pow. 10 ha i na znajdującym się w nim majątku Związku i działkowców ustanowiono zastaw bankowy pod kredyt zaciągany przez gminę, nagle wydawano decyzje uwłaszczające na gruntach ogrodów zakłady pracy, które bankrutowały i grunt przechodził zlicytowany w ręce prywatne, a niektóre ogrody wręcz zwyczajnie sprzedawano – w całości. Kiedy jeszcze w dużych miastach, zaczęto ogrody masowo usuwać z planów zagospodarowania przestrzennego przeznaczając ich teren na cele komercyjne, jasne się stało, że bez wzmocnienia prawa Związku do gruntów ogrodów grozi im w krótkim czasie zagłada. Krajowa Rada wystąpiła w 1993, a następnie w 1994 r. do najwyższych władz ustawodawczych i wykonawczych przedstawiając naruszenia prawa w stosunku do ogrodów i działkowców, nieodwracalne szkody wyrządzone przez niektóre samorządy działkowcom i Związkowi. W tym czasie za wszystkie zło obarczano komunalizację gruntów ogrodów i dlatego w początkowym okresie główny nacisk kładziono na ustawowe wyłączenie ogrodów z komunalizacji. Takie też były projekty zmian prawa przedstawiane przez kluby i posłów, nawet Biuro Analiz Sejmowych uznało, że najwłaściwszym byłaby nowelizacji ustawy o komunalizacji. Ale propozycje padały z różnych stron, były również takie, które w skutkach mogły drastycznie ograniczyć prawa działkowców. Sytuacja w ogrodach całego kraju stawała się coraz bardziej napięta. Protesty i apele – indywidualne i zbiorowe - kierowane były do sejmu, senatu, rządu, posłów i partii politycznych. Całą sprawę na właściwe tory skierowała dopiero Uchwała Krajowej Rady z 31.01.1995 r., w której uznano, że cały nabrzmiały problem można rozwiązać poprzez nowelizację ustawy o pracowniczych ogrodach działkowych z 1981 r. Krajowa Rada określiła w tej uchwale, jakie taka nowelizacja winna zawierać rozwiązania. Uznano przede wszystkim, że:

• należy utrzymać dotychczasowe uprawnienia działkowców i Związku,
• zobowiązać gminy do przekazania PZD gruntów ROD w wieczyste użytkowanie,
• zwolnić PZD z opłat za wieczyste użytkowanie,
• prowadzić prace legislacyjne nad nowelizacją ustawy o POD przy udziale Krajowej Rady PZD.

Takie stanowisko prezentowane było przez delegację Związku, której przewodniczył Prezes Eugeniusz Kondracki w czasie rozmów z klubami parlamentarnymi.

W dniu 3 lutego 1995 r. grupa 40 posłów z klubów parlamentarnych SLD i PSL złożyła do Marszałka Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 6 maja 1981 r. o pracowniczych ogrodach działkowych. W projekcie zapisano, że PZD nabywa z mocy prawa nieodpłatnie prawo wieczystego użytkowania gruntów POD. Równocześnie w Sejmie znajdował się inny projekt, który zakładał nowelizację ustawy komunalizacyjnej. Debaty w komisjach i podkomisjach okazały się trudniejsze niż początkowo zakładano. Proponowano na tych posiedzeniach także rozwiązania prawne, które mogłyby dość skutecznie przyczynić się do końca ogrodów działkowych w Polsce, a nie do wzmocnienia ich ochrony, jak początkowo zakładano. Na posiedzeniu plenarnym Krajowej Rady PZD w dniu 30 marca 1995 r., w którym uczestniczyli także posłowie biorący udział w pracach legislacyjnych, Prezes Eugeniusz Kondracki zdał szczegółową relację z debat nad projektami na rożnych szczeblach i przedstawił argumenty, jakich podczas debat używał, aby skutkiem prowadzonych prac legislacyjnych było wzmocnienie ogrodów, a nie ich osłabienie.

Trzy komisje sejmowe: Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Samorządu Terytorialnego oraz Ustawodawczej uzgodniły treść nowelizacji ustawy o POD i przedstawiły sejmowi w dniu 25 maja 1995 r. projekt ustawy. Projekt zakładał, że PZD ma roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów ogrodów, które były ogrodami stałymi i spełniały warunki określone ustawą o POD. Ustanowienie użytkowania wieczystego na rzecz PZD następuje bez przetargu i nieodpłatnie, a PZD zwolniony jest z rocznych opłat z tytułu użytkowania wieczystego. Wnioski należy złożyć do końca 1996 r. Po tym terminie wygasa roszczenie. Ponadto oddanie w użytkowanie wieczyste obwarowano bardzo precyzyjnymi warunkami zabezpieczającymi m. in. prawo pierwokupu dla gminy za 1% ceny w przypadku, gdyby PZD chciało sprzedać prawo użytkowania wieczystego. 

W dniu 23 czerwca 1995 r. sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o POD 289 głosami za, 13 posłów było przeciw, a 52 wstrzymało się od głosu. Senat nie wniósł poprawek. Związek przystąpił do realizacji tej ustawy i w całym kraju gromadzono niezbędne dokumenty, po czym złożono do gmin i Skarbu Państwa wnioski o ustanowienie użytkowania wieczystego na gruntach pracowniczych ogrodów działkowych. Co bardzo istotne, ustawa zagwarantowała działkowcom wpisanie do księgi wieczystej prawa użytkowania działki, o ile grunt będzie oddany PZD w wieczyste użytkowanie. To rozwiązanie zostało wpisane także do ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z 2005 r.

MP

Powrót