Porady ogrodnicze

Tuje w ROD – czy to dobry wybór? - 17.02.2025

Żywotnik zachodni (łac. Thuja occidentalis), powszechnie znany jako „tuja” jest gatunkiem obcym. Mimo to, w Polsce stał się powszechny w ogrodach prywatnych i w nieco mniejszym stopniu w zieleni miejskiej. Również coraz więcej działkowców motywowanych szybkim wzrostem i nieskomplikowaną uprawą żywotnika sięga po ten gatunek. Czy „tuja” to dobry wybór na działkę w ROD?

W Polskich warunkach klimatycznych żywotnik zachodni może osiągać kilkanaście metrów wysokości. System korzeniowy żywotnika jest płytki i płaski, posiadający liczne, drobne i gęste korzenie, rosnące płytko pod powierzchnią ziemi. Korzenie rozrastają się szeroko, nawet na średnicę kilkunastu metrów, w zależności od wieku egzemplarza. Sprawia to, że uprawa gleby w sąsiedztwie tego gatunku jest wysoce utrudniona. Znaczne zapotrzebowanie na wodę i składniki pokarmowe powoduje wyjaławianie gleby i stanowi dużą konkurencję dla roślin w pobliżu, niejednokrotnie powodując ich wypieranie. Ze względu na brak typowego kwitnienia i owocowania, gatunek ten nie stanowi także pożytku dla rodzimej fauny, w szczególności owadów i ptaków. Żywotnika zachodniego nie można więc uznać za gatunek wspierający bioróżnorodność. Podobne cechy wykazują także inne żywotniki, np. żywotnik olbrzymi.

Przedstawione cechy gatunku żywotnik zachodni sprawiają, że jego występowanie na terenie Rodzinnych Ogrodów Działkowych nie znajduje uzasadnienia. ROD to tereny, których przeznaczenie określa ustawa o ROD. Zgodnie z art. 3 ustawy, podstawowym celem ROD jest umożliwianie prowadzenia upraw ogrodniczych. Owszem, na działkach mogą znaleźć się nasadzenia ozdobne, w tym iglaste, jednak zgodnie z § 54 ust. 1 Regulaminu ROD muszą być to gatunki i formy słabo rosnące.

W ogrodach powszechnie prowadzone są uprawy warzyw i owoców, dlatego PZD nie zaleca działkowcom wprowadzania na działki silnie rosnących gatunków ozdobnych, w tym iglastych. Działka w ROD zazwyczaj ma powierzchnię od 300 do 500 m² co oznacza, że na stosunkowo niewielkim terenie skupiona jest duża liczba użytkowników. Gatunki takie jak Żywotnik zachodni wpływają negatywnie na warunki uprawowe poprzez wyjaławianie gleby oraz zacienianie upraw zarówno na działce, na której zostały posadzone, jak i na działkach sąsiednich.

Zgodnie z ustawą, celem ROD jest również ochrona środowiska i przyrody oraz poprawa warunków ekologicznych w gminach. Także w tym kontekście Żywotnik zachodni należy uznać za gatunek o niskiej wartości przyrodniczej, nieprzyczyniający się do realizacji proekologicznych celów ROD.

Niestety, coraz częściej Żywotniki wykorzystywane są także jako nasadzenie zastępcze na terenie ROD, za usunięte drzewa lub krzewy. Mając na uwadze powyższe argumenty oraz specyfikę terenów ROD i ich podstawowe cele określone w ustawie, należy uznać to za niekorzystne zjawisko. Wśród ozdobnych gatunków na nasadzenia zastępcze warto uwzględniać przede wszystkim drzewa i krzewy pożyteczne dla ptaków i owadów oraz takie, których siła i specyfika wzrostu nie będzie kolidowała z podstawową funkcją ROD, jaką jest prowadzenie upraw użytkowych na własne potrzeby. Przykładem są m.in. Świdośliwy (Amelanchier ssp.), Bez czarny (Sambucus nigra), Derenie (Cornus sanguinea, C. alba), Dzikie róże (Rosa rugosa, R. canina, R. nitida i in.), Kaliny (Viburnum ssp.), Ligustry (Ligustrum vulgarne, L. ovalifolium), Jabłonie ozdobne (Malus ‘Royalty’, M. PERPETU ‘Evereste’ i in.), Berberysy (Berberis ssp.), Irga błyszcząca (Cotoneaster lucidus).

 

 

Ewelina Skarzyńska

Powrót