Porady ogrodnicze

Działkowcy dla klimatu – nasadzenia w ROD a jakość powietrza - 25.02.2021

Jeśli tylko dostępna jest przestrzeń na terenie wspólnym ROD lub na działkach, wskazane jest stosowanie nasadzeń gatunków drzew i krzewów o największych zdolnościach zatrzymywania pyłów zawieszonych oraz pochłaniania dwutlenku węgla. Zorganizowana zieleń na terenach miejskich (także w ROD) o powierzchni 1 ha jest w stanie pochłonąć średnio do 8 kg CO₂ w ciągu godziny. Natomiast liście i igły 100 dorosłych drzew mogą pochłonąć do 460 kg zanieczyszczeń rocznie, w tym 136 kg pyłów zawieszonych. Jakie gatunki można posadzić w ROD, aby mieć na to wpływ?

Czy można coś zrobić dla klimatu na swojej działce?

W myśl idei „myśl globalnie, działaj lokalnie”, która przyświeca powstałemu w 2020 roku Programowi Klimatycznemu PZD, każdy z działkowców może wdrożyć praktyki proekologiczne w uprawie działek.

Zobacz: PROGRAM KLIMATYCZNY

Nie możemy już zwlekać, ponieważ postępująca chemizacja, wszechobecne zanieczyszczenia oraz smog z każdym rokiem powodują negatywne zmiany klimatu i w efekcie pogarszają nasze zdrowie. Działkowcy powinni szczególnie rozumieć przyrodę oraz tworzyć aktywne i otwarte społeczeństwo. W związku z tym, wypoczynek i prowadzenie upraw ogrodniczych na terenach zieleni, zlokalizowanych często w centrach i na obrzeżach miast, wymagają dziś świadomości i przestrzegania zasad, związanych z racjonalną gospodarką nawozami, środkami ochrony roślin, ochroną gleb i wód oraz powietrza.

Dlaczego przemyślane nasadzenia są ważne dla klimatu?

Drzewa i krzewy usuwają nadmiar szkodliwych gazów z powietrza głównie w procesie fotosyntezy – rośliny pochłaniają dwutlenek węgla (CO₂) oraz inne gazy, jak dwutlenek siarki (SO₂), tlenek węgla (CO), dwutlenek azotu (NO₂), czy ozon (O₃). Z tego względu, rośliny są realnym i skutecznym orężem w walce ze smogiem. Większość zanieczyszczeń stałych w postaci pyłu zawieszonego (tzw. PM10 – cząstki stałe o średnicy do 10 mikronów) zatrzymuje się na liściach, igłach, gałązkach, a następnie w wyniku opadów jest zmywana z części roślin i dostaje się do gleby wraz z opadającymi liśćmi. Nie ma wątpliwości, że drzewa skutecznie oczyszczają powietrze i wpływają na ograniczenie stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. Ponadto rośliny, których liście mają dużą powierzchnię transpiracji, mogą realnie zwiększać wilgotność powietrza, poprawiać jego jakość oraz działać korzystnie na mikroklimat w otoczeniu ogrodu.

Ważne! Przy planowaniu nasadzeń, w pierwszej kolejności należy jednak brać pod uwagę nie tylko właściwości roślin, ale także Regulamin ROD i docelowe rozmiary drzew lub krzewów. Zgodnie z § 54 regulaminu, na terenie ROD dopuszcza się sadzenie drzew ozdobnych, pod warunkiem, że będą to gatunki i formy słabo rosnące. Należy unikać typowych gatunków leśnych czy alejowych o ogromnych rozmiarach oraz inwazyjnych – nie nadających się do warunków ROD.

Jakie gatunki drzew i krzewów wpływają na jakość powietrza?

Rodzaje drzew lub krzewów, które można stosować w ROD i mają szczególnie korzystny wpływ na oczyszczanie powietrza ze szkodliwych gazów, a jednocześnie są odporne na susze i zanieczyszczenia:

• morwa (Morus sp.) – drzewo dobrze znoszące cięcie, nadające się na formowane żywopłoty lub pasy izolacyjne;
• śliwa (Prunus sp.) – wiele gatunków śliw (w tym śliwa wiśniowa – Prunus cerasifera) dobrze nadaje się na formowane i nieformowane pasy izolacyjne, ekrany lub żywopłoty, np. odmiany: ‘Pissardii’, ‘Woodii’.
• rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides);
• oliwnik wąskolistny (Eleaganus angustifolia);
• tamaryszek francuski (Tamarix gallica) i drobnokwiatowy (Tamarix parviflora);
• berberysy (Berberis),
• forsycje (Forsythia),
• dereń biały (Cornus alba) – dodatkowa funkcja ozdobna zimą u jego odmian – kolorowe pędy),
• pęcherznica (Physocarpus opulifolius),
• lilak Meyera (Syringa meyeri) – nisko rosnący gatunek lilaka o delikatnych kwiatach.
• jarząb szwedzki (Sorbus intermedia) – niskie drzewo odporne na zanieczyszczenia i suszę,
• jarząb turyngski (Sorbus x thuringiaca).

Za gatunki bardzo mocno wpływające na oczyszczanie powietrza ze szkodliwych substancji uważa się także klony (Acer sp.), w tym bardzo polecany do tworzenia nasadzeń w formie pasów izolacyjnych klon polny (Acer campestre) – dobrze znoszący cięcie i odporny.

Należy pamiętać, że w Polsce okres wegetacji trwa od kwietnia do października, podczas gdy problem smogu nasila się w miesiącach listopad – luty. W związku z tym należy brać pod uwagę także rośliny zawszezielone. Na terenach ROD w ograniczonym zakresie można stosować niektóre gatunki roślin iglastych, jak np.:

• żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) – formowane żywopłoty;
• cis pospolity (Taxus baccata) – lubiący cięcie krzew;
• cis pośredni (Taxus ×media) – świetny na formowane żywopłoty (cenna odmiana `Hicksii`);
• choina kanadyjska (Tsuga canadensis) – wartościowy gatunek na formowane żywopłoty i pasy izolacyjne.

Jednocześnie nie powinno się wprowadzać na teren ROD gatunków, które są żywicielami chorób (np. jałowce – rdza gruszy, sosna wejmutka- rdza wejmutkowo-porzeczkowa) lub będą osiągały zbyt duże rozmiary (np. świerki kłujące, daglezje, sosny czarne), choć też cechują się cennymi właściwościami w odniesieniu do walki ze smogiem.

 Pnącza – zielone bariery

Jako formy izolowania ogrodów można również zatasować ekrany zielone z wykorzystaniem gatunków roślin pnących. Takie ekrany zajmują mało miejsca w przestrzeni ogrodowej, a jedocześnie spełniają swoja rolę w dobie kryzysu klimatycznego. Polecane pnącza do tego celu, to gatunki o dużej masie lub powierzchni liści, np.:

• bluszcze (Hedera sp.);
• chmiel zwyczajny (Humulus lupulus);
• hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris);
• kokornak wielkolistny (Aristolochia durior);
• powojniki (Clematis sp.);
• winobluszcze (Parthenocissus sp.);
• winorośl japońska (Vitis coignetiae).

 

opracowanie:

Maciej Aleksandrowicz

OZ Mazowiecki

Powrót