Kiedyś zakładane, zarządzane oraz przydzielane przez zakłady pracy i nazywane pracowniczymi ogrodami działkowymi, dziś skupione w ogólnopolskim stowarzyszeniu. Od 2005 roku zyskały miano Rodzinnych Ogrodów Działkowych, a od 2013 roku nowa ustawa określa ich rolę, zadania i misję społeczną. Co na początek warto wiedzieć o rodzinnych ogrodach działkowych?
ROD w liczbach
Według zapisów ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych (uchwalonej w grudniu 2013 roku) ROD to wydzielony obszar gruntu, składający się z działek i terenu ogólnego, służący do wspólnego korzystania przez działkowców, najczęściej wyposażony w infrastrukturę ogrodową (sieć energetyczna i wodociągowa, oświetlenie, ogrodzenia, bramy itp.).
Każdy Rodzinny Ogród Działkowy (ROD) stanowi dziś jednostkę ogólnopolskiego stowarzyszenia ogrodowego Polski Związek Działkowców (PZD). Jest on kontynuatorem ponad 120- tradycji ruchu działkowego na terenie Polski.
Obecnie PZD prowadzi ponad 4660 rodzinnych ogrodów działkowych, w których znajduje się ponad 917 tysięcy działek o powierzchni blisko 41 tysięcy hektarów (według danych na początek 2017 roku). Szacuje się, że korzysta z nich blisko 4 miliony osób, gdyż działka przydzielana jest rodzinie, która w Polsce liczy zazwyczaj cztery osoby.
Zadania i funkcje ROD
Ustawa o ROD określa także rolę i zadania jakie mają one spełniać. Celem rodzinnych ogrodów działkowych jest zaspokajanie wypoczynkowych, rekreacyjnych i innych potrzeb socjalnych członków społeczności lokalnych poprzez zapewnienie im powszechnego dostępu do ROD oraz działek rodzinnych, dających możliwość prowadzenia upraw ogrodniczych na własne potrzeby, a także podniesienie standardów ekologicznych otoczenia.
Określono także funkcje ogrodów działkowych, które powinny spełniać dla dobra społeczeństwa oraz środowiska przyrodniczego.
Rola ekologiczno-przyrodnicza: przywracanie (i tworzenie nowych) terenów zielonych społeczeństwu ochrona środowiska naturalnego i podnoszenie standardów ekologicznych otoczenia ochrona istniejących składników przyrody oraz kreowanie zdrowego otoczenia i stylu życia człowieka.
Funkcje socjalne, edukacyjne i prozdrowotne: poprawy warunków bytowych społeczności miejskiej poprzez zapewnienie warunków do prowadzenia upraw ogrodniczych na własne potrzeby (hodowla zdrowych warzyw i owoców) zapewniania terenów wypoczynkowych zarówno dla działkowców, a także dla mieszkańców miast poprzez otwieranie się na ich potrzeby propagowania zdrowego stylu życia (ruch na świeżym powietrzu) warunków do integracji społeczeństwa (międzypokoleniowej) propagowania idei ogrodnictwa w społeczeństwie współpracy ze szkołami, domami pomocy społecznej, domami seniora oraz innymi organizacjami społecznymi .
Warto zaznaczyć, że zapisy ustawy zapewniają działkowcom niezbędne warunki do właściwego użytkowania działek. Ponadto, ustawa nadaje rodzinnym ogrodom działkowym status urządzeń użyteczności publicznej, dzięki czemu stanowią one element lokalnej infrastruktury, która jest powszechnie dostępna dla wszystkich członków danej społeczności. Dzięki temu także władze lokalne zmuszone są do określonych obowiązków wobec ogrodów służących mieszkańcom.
Skąd biorą się działkowcy?
Od kilku już lat obserwuje się mocne zainteresowanie uprawą działki i jej użytkowania – mamy po prostu tzw. „boom na działki”. Idea ogrodnictwa działkowego odżywa w szybkim tempie, każdy chce mieć swój skrawek zieleni. Wiąże się to oczywiście z trendem społecznym związanym z dążeniem ludzi do otaczania się zielenią i uprawy roślin oraz z rozwijającym się hobby ogrodniczym. Nie bez znaczenia jest również fakt, że PZD (Polski Związek Działkowców) i ogrody działkowe na terenie miast i w ich otoczeniu dają możliwość (różnym pokoleniom) użytkowania działki, realizowania hobby ogrodniczego oraz wypoczynku i rekreacji za nieduże pieniądze.
W 2011 roku PZD przeprowadził badania, z których wynika, iż środowisko polskich działkowców jest bardzo różnorodne. Działkowcami są osoby reprezentujące właściwie wszystkie grupy społeczne i zawodowe, ludzie w różnym wieku i o różnym statusie majątkowym.
Polscy działkowcy to osoby, które od wielu lat spędzają aktywnie czas na działkach w ROD, wykorzystując je zarówno w sposób praktyczny, a więc pod uprawę zdrowych i tanich owoców i warzyw, jak i w celu atrakcyjnego i alternatywnego miejsca spędzania wolnego czasu poza domem – nierzadko także urlopów i wakacji.
Coraz więcej nowych działkowców to ludzie młodzi (25-40 lat) z rodzinami, którzy poszukują możliwości odpoczynku wśród zieleni.
Zdecydowana większość ogrodów działkowych w Polsce położona jest w największych miastach lub w ich okolicach. Najchętniej z ogrodów działkowych korzystają mieszkańcy Gdańska, Katowic, Wrocławia, Szczecina, Poznania, Łodzi, Krakowa i Warszawy. Tekst i zdjęcie tytułowe: Radosław Pisarczyk
Powrót