Bieżące wydarzenia

Działkowcy w wielkim mieście- jak to widzą w Ameryce? - 23.05.2017

Przeglądając w Internecie materiały poświęcone organizacji i funkcjonowaniu tzw. ogródków społecznościowych w USA i Kanadzie, łatwo zauważyć można, jak bardzo doceniana jest tam wielopłaszczyznowa rola idei ogrodnictwa działkowego, nie tylko dla mieszkańców, ale także dla rozwoju oraz wizerunku dzielnic i całych miast. Ogrody działkowe (społecznościowe, wspólnotowe), w społeczeństwach o wiele bardziej złożonych niż polskie pełnią niezwykle ważną rolę ekologiczno-społeczno-kulturową. Być może w powszechnym dążeniu do "amerykańskiego snu" warto poznać także amerykańską wizję ogrodnictwa w mieście...

 

Dziś znaczenie ogrodów działkowych dla społeczeństwa, a szczególnie dla społeczności lokalnych, wydaje się wcale nie mniejsze niż w czasie ich zakładania. Można nawet powiedzieć, że dziś – w obliczu aktualnych wyzwań cywilizacyjnych, technologicznych,  zdrowotnych i społecznych - ogrody działkowe lub, jak nazywa się je w innych krajach, społecznościowe stają się nie tylko hobby dla emerytów (jak wciąż są powszechnie postrzegane), ale wręcz trendem, ludzką potrzebą i możliwością zdrowego spędzania czasu i odpoczynku dla całych rodzin w coraz mniej zdrowych miastach. Dowodem tego są masowo zrzeszający się w spontaniczne grupy, mieszkańcy wielu miast amerykańskich (także już polskich), którzy organizują i uprawiają (często przy pomocy władz lokalnych) nawet niewielkie skrawki ziemi, zamieniając je w małe działki, gdzie prowadzone są uprawy na własne potrzeby. Polskie miasta takie tereny (zarządzane) mają od dawna i w większej skali. Wciąż jednak funkcjonujące ogrody działkowe w Polsce są częściej uznawane przez administrację za przeszkodę niż zaletę.

Jakie pożytki niesie obecność ogródków w miastach dla społeczeństwa amerykańskiego? Jak widzą to za oceanem? Przykładem może być amerykańska strona internetowa www.gardendallas.org, poświęcona rozwojowi ogródków społecznościowych w Dallas i opisująca pożytki płynące z organizacji i funkcjonowania ogródków społecznościowych lub wspólnotowych. Oto najważniejsze pożytki z ogródków rodzinnych dla ludzi i miast według wspomnianego portalu:

 

Organizacja społeczności

Bardzo wyraźnie, na pierwszym miejscu stawiana jest i podkreślana rola wspólnotowa ogrodów:

- ogrody zwiększają poczucie wspólnoty i odpowiedzialności za zarządzane skrawki zieleni

- ogródki wspierają rozwój utożsamiania się społeczności z miejscem i tworzą ducha tego miejsca

- ogródki gromadzą i jednoczą ludzi z różnych środowisk/grup społecznych (wiek, rasa, kultura, klasa społeczna)

- ogródki często wyłaniają liderów danej społeczności

- ogrody stają się punktem odniesienia dla społeczności lokalnych i miejscem prowadzenia działań na rzecz tych społeczności i rozwiązywania ich problemów

 

 

Zapobieganie przestępczości

- ogrody działkowe inicjują nawiązywania kontaktów sąsiedzkich oraz inicjują powstawanie klubów mieszkańców lub innych wspólnot

- dzięki większej ilości ogródków zwiększa się zwracanie uwagi mieszkańców na to co dzieje się w okolicy

- zarządzane ogródki w mieście są postrzegane przez Policję jako skuteczną strategię zapobieganiu przestępczości w skali lokalnej

- badania pokazują, że w wielu dzielnicach przestępczość spada proporcjonalnie do rozwoju tam ogrodnictwa wspólnotowego

 

Możliwości kulturalne

- ogrody wspólnotowe oferują wyjątkowe możliwości dla obcokrajowców (imigrantów), którzy często osiedlają się w mniej zamożnych częściach miast

- w ogródkach produkuje się charakterystyczne uprawy – inaczej niedostępne lokalnie

- korzystając ze wspólnych doświadczeń można wyprodukować we własnych ogródkach znaczne ilości żywności dla gospodarstw domowych

- możliwość przekazywania międzypokoleniowych tradycji kulturowych i poznawania zwyczajów ogrodniczych z innych krajów

- ogródki dają unikalną możliwość, aby ludzie z różnych kultur i środowisk mogli pracować razem i angażować się w sprawy ważne dla danej społeczności bez konieczności mówienia tym samym językiem

 

Edukacja dzieci i młodzieży

- dzięki ogródkom w mieście najmłodsi mogą w praktyce dowiedzieć się jak produkuje się żywność

- planowanie upraw i ogródków wpływa na rozwijanie praktycznych umiejętności matematycznych

- ogrody uczą podstaw biznesu w mini skali

- ogródki społecznościowe pokazują i wpajają młodym ludziom znaczenie społeczności i mądrego gospodarowania

- dzieci i młodzież utożsamiają się z kwestiami zrównoważonego rozwoju środowiska

- udział dzieci i młodzieży w funkcjonowaniu ogródków uczy pracy i umiejętności życiowych

 

- ogrodnictwo działkowe (wspólnotowe) jest zdrowym i tanim sposobem na aktywność dla młodzieży na łonie natury i poznawanie zasad funkcjonowania społeczności

 

Produkcja żywności

- ogrody wspólnotowe (rodzinne) pozwalają osobom i rodzinom niezamożnym na produkowanie własnej żywności (np. warzywa, owoce)

- dzięki uprawie ogródków wiele rodzin ma dostęp do zdrowej (ekologicznej) żywności, do której nie miałyby dostępu ze względu na niskie dochody

- miejskie uprawy ogrodnicze są (wg badań) od 3 do 5 razy bardziej wydajne na 1 akr niż rolnictwo tradycyjne

 

Zdrowie

- badania wykazały, że osoby uprawiające ogródki mają zdrowszą dietę (dzięki uprawie własnych warzyw i owoców) i cieszą się lepszym zdrowiem  niż osoby nie uprawiające ogródków

- na zielonej przestrzeni własnego ogródka w mieście zmniejsza się znacząco poziom stresu człowieka i tym samym wpływa na jego dobre samopoczucie, a także zwiększa się poczucie użytkowników działek  do swojej małej społeczności

- odpoczynek i ruch w ogródkach działkowych stają się jedną z kluczowych obecnie zalet ich funkcjonowania na terenie miast, jako sposób terapii wielu schorzeń

 

Zielona przestrzeń w mieście

- obecność ogródków w miastach podnosi estetykę dzielnic oraz zwiększa świadomość i poszanowanie społeczeństwa dla ludzi, życia i rzeczy

- ogródki działkowe (wspólnotowe, rodzinne) znacząco wpływają na filtrowanie wody deszczowej, pozytywnie wpływając na stan jezior, rzek, wód gruntowych

- miejskie ogródki działkowe przyczyniają się do zmniejszenia zanieczyszczeń powietrza i produkcji tlenu

- dzięki recyklingowi materii organicznej (odpady roślinne, skoszone trawa, kompostowanie itp.) wiele cennych substancji wraca z powrotem do gleby

- ogrody działkowe są miejscem odpoczynku od zgiełku miast

- dzięki obecności ogródków w dzielnicach mniej zamożnych, gdzie zwykle jest mniej terenów zieleni,  mieszkańcy mają często jedyną okazję do obcowania z zielenią

 

- rozwój i utrzymanie ogródków działkowych jest mniej kosztowne niż utrzymywanie publicznych parków !!!

- dobrze utrzymane i funkcjonujące ogródki działkowe realnie zwiększają wartość nieruchomości w ich sąsiedztwie

 

Oczywiście oddzielić należy z pewnością specyfikę warunków polskich i amerykańskich, jednak wiele zalet i wartości zauważanych przez zarządy amerykańskich ogródków rodzinnych można z powodzeniem przypisać naszym ROD-om. Jest to tym bardziej ważne – zarówno dla społeczeństwa, jak i władz miasta – w obliczu przeobrażeń społeczno-kulturowych czy ekonomicznych w naszym kraju i warto zastanowić się, jak może w przyszłości wyglądać rola miejskich ogródków rodzinnych w miastach. Może być to także kolejny argument w dyskusji, w której pytanie nie brzmi  już czy idea ogrodnictwa działkowego zasługuje na szersze wsparcie, tylko jak ją wspierać.

 

Maciej Aleksandrowicz

 

st. instruktor ds. ogrodniczych

 

OZ Mazowiecki PZD

Powrót